Nie da się zaprzeczyć, że nie każde małżeństwo trwa aż do śmierci. Niestety często zdarza się tak, że małżonkowie postanawiają się rozstać. Jeśli zawarli ślub cywilny to sprawa wydaje się być prosta – do rozwiązania małżeństwa potrzebne jest uzyskanie orzeczenia rozwodowego. Warto jednak jest wiedzieć, że wyróżnić można przypadki, kiedy związek małżeński jest od początku nieważny, a co za tym idzie nie powstają skutki prawne. W jaki przypadku można mówić o rozwiązaniu małżeństwa, a kiedy stwierdzana jest nieważność? Poniżej wyjaśnimy dokładnie poruszane kwestie.
Nieważność małżeńska
Mówiąc w skrócie – nieważność małżeństwa oznacza, że małżeństwo nigdy nie istniało, ponieważ zostały niedopełnione przesłanki formalne zawarcia związku małżeńskiego. Co jest przesłanką formalną? W Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym znajduje się zapis:
Art. 1.§ 1.Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński.
§ 2.Małżeństwo zostaje również zawarte, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa. Gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.
§ 3.Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się, jeżeli ratyfikowana umowa międzynarodowa lub ustawa regulująca stosunki między państwem a kościołem albo innym związkiem wyznaniowym przewiduje możliwość wywołania przez związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu tego kościoła albo innego związku wyznaniowego takich skutków, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
§ 4.Mężczyzna i kobieta, będący obywatelami polskimi przebywającymi za granicą, mogą zawrzeć małżeństwo również przed polskim konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula.
Zgodnie z tym zapisem przesłankami formalnymi zawarcia związku małżeńskiego są:
- odmienność płci nupturientów – kobieta i mężczyzna,
- równoczesna obecność nupturientów,
- zgodne oświadczenie nupturientów o chęci wstąpienia w związek małżeński,
- obecność osoby uprawnionej do odebrania takiego oświadczenia.
Jeśli którakolwiek z wymienionych powyżej przesłanek nie została spełniona to w praktyce oznacza to, że istnieje możliwość stwierdzenia nieważności małżeństwa. W świetle art. 2 KOiR:
Art. 2.Jeżeli mimo niezachowania przepisów artykułu poprzedzającego został sporządzony akt małżeństwa, każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia małżeństwa.
Tutaj należy zaznaczyć, że stwierdzenie nieważności małżeństwa oznacza, że małżeństwo jest traktowane tak, jakby nie zostało zawarte w ogóle.
Rozwiązanie małżeństwa
Do rozwiązania małżeństwa potrzebne jest uzyskanie orzeczenia sądowego. Zgodnie z poniżej przedstawionymi artykułami KRiO:
Art. 56.§ 1.Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
§ 2.Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
§ 3.Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Art. 57.§ 1.Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
§ 2.Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Art. 59.W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Tutaj należy zaznaczyć, że w przypadku rozwodu samo wstąpienie w związek małżeński było czynnością ważną prawnie, a orzeczenie oznacza, że małżeństwo zostało rozwiązane dopiero w momencie wydania wyroku przez Sąd. To bardzo istotna kwestia, która pozwala na odróżnienie stwierdzenia nieważności małżeństwa od rozwiązania małżeństwa.
Zdjęcie miniaturki: Pixabay.com
Co myślisz? Napisz.